Ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξελέγη με άλλη εντολή. Τον ψήφισαν να φέρει με γρήγορες διαδικασίες ανάπτυξη στη χώρα. Να προσελκύσει ξένους επενδυτές, να πείσει τους πλούσιους Έλληνες να φέρουν τα χρήματά τους ξανά εδώ, να δώσουν πολλές νέες θέσεις εργασίας για να αβγατίσει ο πλούτος.
Τώρα καλείται να κάνει μια τελείως διαφορετική δουλειά. Ανατράπηκαν τα δεδομένα, άλλαξαν οι προτεραιότητες. Ο πολιτικός, που ήρθε μελετημένος με μεταρρυθμιστικές ιδέες και έτοιμους τους φακέλους σε κάθε τομέα, βρίσκεται αντιμέτωπος με μια απρόβλεπτη καταιγίδα, την οποία δεν προκάλεσε ούτε ο ίδιος, ούτε οι πολίτες. Είναι αναγκασμένος, για τουλάχιστον έναν χρόνο, αντί να μεγαλώσει την πίτα όπως όλοι ανέμεναν, να κόψει ξανά τα κομμάτια της και να τα μοιράσει δίκαια σε εκείνους που γονάτισαν και σε όλους όσοι πρόκειται πολύ σύντομα να βρεθούν σε αδιέξοδο. Μεγάλη ειρωνεία της τύχης αυτό που συμβαίνει στη χώρα που χτυπήθηκε άσχημα επί 10 χρόνια.
Και αυτή τη φορά η τύχη της Ελλάδας δεν παίζεται ούτε στο Βερολίνο, ούτε στις Βρυξέλλες, ούτε αποφασίζουν οι σκληροί του ΔΝΤ. Η επόμενη ημέρα κρίνεται στα εκατοντάδες επιστημονικά εργαστήρια σε όλο τον κόσμο, που ψάχνουν νυχθημερόν το εμβόλιο. Όσο αυτό αργεί, τόσο το οικοδόμημα τρίζει. Δεν θέλω να σκέφτομαι το δραματικό σενάριο να επιστρέψουμε τον Οκτώβριο στα ίδια. Το μέγεθος μιας τέτοιας καταστροφής είναι αδύνατο να μετρηθεί. Αλλά και με τα σημερινά δεδομένα η ζημιά είναι μεγάλη. Πράγματι, είναι παγκόσμια η συμφορά και αυτή τη φορά εμείς δεν είμαστε το μαύρο πρόβατο. Στις μεγάλες φουρτούνες, όμως, βουλιάζουν οι μικρές βάρκες. Η Γερμανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμη και η Γαλλία, με πολλές απώλειες θα φτάσουν στο λιμάνι. Έχουν αποθέματα. Η δική μας οικονομία είναι ένα καρυδότσουφλο που μόλις είχε αρχίσει να πλέει σε ήρεμα νερά.
Κάθε ημέρα που περνά, η οικονομία γκρεμίζεται σε πόλεις και χωριά, ενώ ο χρόνος ανοικοδόμησης είναι πάντα μεγαλύτερος από εκείνον της κατεδάφισης. Και τα χειρότερα δεν τα έχουμε δει ακόμα. Δεν θέλει πολλή σκέψη για να μπει κανείς στη θέση των 700.000 εργαζομένων στον τουρισμό. Οι περισσότεροι από αυτούς θα μείνουν χωρίς δουλειά. Λογαριάστε και πόσοι θα μείνουν άνεργοι από καφετέριες, εστιατόρια και μπαρ, τα οποία για μεγάλο διάστημα θα υπολειτουργούν.
Για να μην τρέφουμε ψευδαισθήσεις, η τουριστική σεζόν για φέτος χάθηκε. Θα είμαστε τυχεροί εάν καταφέρουμε να έρθει στην Ελλάδα το 25% αυτών που επρόκειτο να έρθουν. Για τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο μιλάμε. Τον Ιούλιο καλύτερα να το ξεχάσουμε. Ποιος Άγγλος, Γερμανός και Γάλλος θα έρθει να κάνει διακοπές με μάσκα και ηλιοθεραπεία μέσα σε ένα γυάλινο κλουβί; Αστεία πράγματα. Πρέπει να είσαι «τρελός» για να πάρεις τόσο μεγάλο ρίσκο. Και αυτοί οι «τρελοί» θα είναι λίγοι.
Στην οικονομία δεν υπάρχουν στεγανά για να πούμε κατέρρευσε ένας πυλώνας και θα αντέξει ο άλλος. Το ντόμινο έχει αρχίσει. Εκτός από τις εταιρείες που παράγουν τρόφιμα, τα σουπερμάρκετ και τα φαρμακεία, όλα τα άλλα παραπαίουν. Μου τηλεφώνησε ένας δικηγόρος για να μου πει: «Τα τελευταία χρήματα που μπήκαν στο γραφείο μου ήταν στις 3 Μαρτίου ως προκαταβολή για μια δίκη που θα γινόταν τον Απρίλιο. Έκτοτε δεν έχουμε δει άλλο ευρώ, ούτε πελάτη να μπαίνει στην πόρτα. Και από εδώ μέσα ζούμε 18 άτομα».
Ανάλογες ιστορίες έχουν να σου αφηγηθούν οι περισσότεροι ελεύθεροι επαγγελματίες. Λογιστές, κτηματομεσίτες, τουριστικοί πράκτορες και ακόμη γιατροί και οδοντίατροι, που πλέον κάνουν τηλεφωνικές διαγνώσεις. Το καλοκαίρι θα βγει κουτσά-στραβά. Θα βγούμε έξω, θα ανασάνουμε, θα καθίσουμε σε καφέ και ταβέρνες. Πολλοί θα πάνε στα χωριά τους, κάποιοι θα φύγουν λίγες ημέρες διακοπές. Όσοι αντέχουν θα τις πληρώσουν, ενώ όσοι είναι σε ανέχεια θα κάνουν χρήση του γενναίου προγράμματος που εξήγγειλε η κυβέρνηση για τον κοινωνικό τουρισμό. Η επιστροφή στο γκρίζο φθινόπωρο θα είναι, όμως, εφιαλτική.
Η ανεργία θα χτυπήσει «κόκκινο». Το πολύ καλό σενάριο είναι το 20%. Πολλές μικρές επιχειρήσεις θα εξαφανιστούν. Είμαι σίγουρος ότι η κυβέρνηση θα κάνει ό,τι μπορεί και με τα επιδόματα ανεργίας και με την επιδότηση των θέσεων εργασίας. Το δεύτερο είναι πιο χρήσιμο. Τα λεφτά, όμως, είναι πεπερασμένα. Για πόσους θα φτάσουν και για πόσο διάστημα; Δύσκολη εξίσωση. Ούτε ψύλλος στον κόρφο εκείνων που καλούνται να κρατήσουν την κοινωνία όρθια. Τα λέω όλα αυτά, που ίσως είναι προφανή και αυτονόητα, για να επισημάνω κάτι που φοβάμαι ότι έρχεται: τη σφοδρή πολιτική σύγκρουση κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Σαράντα ημέρες κράτησε η ανακωχή.
Μπαίνουμε ξανά στην πολιτική κανονικότητα. Είναι κατανοητή η ανάγκη της αντιπολίτευσης να σφυροκοπά την εκάστοτε κυβέρνηση. Είναι και κατανοητή η αγωνία των κομμάτων όταν βλέπουν τη Νέα Δημοκρατία να προηγείται με τεράστια διαφορά. Μόνο που τους επόμενους μήνες το παιχνίδι θα παιχτεί αλλιώς. Κερδισμένος θα είναι όποιος έχει να καταθέσει μια ολοκληρωμένη πρόταση, μια λύση, για ένα προς ένα από τα δεκάδες προβλήματα που θα προκύψουν. Οι κοκορομαχίες στα παράθυρα δεν θα αναδείξουν νικητή. Η κοινωνία είναι υποψιασμένη. Κατάλαβε καλά τα τελευταία χρόνια ότι με τα μεγάλα λόγια δεν φυτρώνουν νέα χρήματα. Γι’ αυτό όλοι λούστηκαν όταν κλήθηκαν να κυβερνήσουν όσα είπαν ως αντιπολίτευση.
